การแพทย์แผนจีน (Traditional Chinese medicine) เป็นรูปแบบของการแพทย์แผนโบราณที่มีมานานกว่า 2,500 ปี ด้วยการปฏิบัติการรักษาด้วยยาสมุนไพรรูปแบบต่างๆ การฝังเข็ม การนวดทุยหนา การออกกำลังกาย (ชี่กง) รวมถึงการบำบัดด้วยอาหาร โดยในยุคสมัยปัจจุบันนี้ได้มีการนำความรู้สมัยใหม่มาเข้ามผสมผสานด้วย ถือเป็นศาสตร์ทางการแพทย์ที่ได้รับการยอมรับจากทั่วโลก หนึ่งในหลักการพื้นฐานแพทย์แผนจีน คือพลังงานของร่างกายที่เรียกว่า “พลังชี่“ ไหลเวียนผ่านเส้นลมปราณที่มีกิ่งก้านเชื่อมต่อกับอวัยวะและการทำงานของระบบต่างๆ ในร่างกาย
ทางความเป็นจริงแล้วทางแพทย์แผนจีนนั้นไม่ได้อิงความรู้ทางวิทยาศาสตร์เป็นหลัก และมักจะมีความขัดแย้งระหว่างผู้ปฏิบัติงานการแพทย์ เกี่ยวกับการวินิจฉัยและการรักษาควรจะใช้สำหรับผู้ป่วยแต่ละคน แต่ในเรื่องยาสมุนไพรของจีนยังถือว่ามีความสำคัญและใช้งานได้ดี ถึงแม้ว่าจะยังต้องคงพัฒนาและศึกษากันต่อไปในอนาคต โดยจะต้องคำนึงถึงความปลอดภัยและถูกต้องตามกฎหมาย เพราะสมุนไพรบางชนิดมีพิษ บางชนิดก็ไม่ได้รับอนุญาติให้ใช้ หรือแม้แต่ส่วนผสมที่ทำจากสัตว์ใกล้สูญพันธุ์
หลักคำสอนของการแพทย์แผนจีนนั้นมีรากฐานมาจากคัมภีร์หวงตี้เน่ย์จิง เป็นคัมภีร์ที่สลักข้อความทางการแพทย์เอาไว้ มีอายุมากกว่าสองพันปี อีกทั้งยังมีความเชื่อมโยงกับจักรวาลวิทยา หยิน – หยาง และธาตุทั้งห้า ดิน น้ำ ลม ไฟ มันได้กลายเป็นมาตรฐานของสาธารณรัฐประชาชนจีนตั้งแต่ปี 1950 รวมถึงความพยายามที่จะรวมแนวคิดเข้ากับทางกายวิภาค และพยาธิวิทยาสมัยใหม่ ซึ่งทางรัฐบาลจีนก็ได้ออกมาสนับสนุนการแพทย์แผนจีนกันอย่างเต็มที่
การฝังเข็ม
“ฝังเข็ม” เป็นที่นิยมและรู้จักกันมากที่สุดโดยเฉพาะคนตะวันตก เมื่อคิดถึงการแพทย์ของจีนก็จะนึกถึงฝังเข็มเป็นอันดับแรก การฝังเข็มเป็นการแทรกเข็มเข้าไปในโครงสร้างส่วนต่างๆ ของร่างกาย อย่างเช่น ผิวหนัง กล้ามเนื้อ เนื้อเยื่อใต้ผิวหนัง เพื่อให้พลังชี่สามารถไหลเวียนได้ดีขึ้น โดยจะทำให้ช่วยลดอาการเจ็บปวดและรักษาโรคภัยไข้เจ็บได้ ส่วนใหญ่การแล้วฝังเข็มจะทำควบคู่ไปกับการ moxibustion เป็นการนำจิงจูฉ่ายมาวางตามจุดต่างๆ ของร่างกายและให้ความร้อน แต่ไม่มีหลักฐานใดยืนยันได้ว่าการรักษาด้วยจิงจูฉ่ายจะมีประสิทธิภาพในการรักษาโรค
แพทย์แผนจีนแบบชี่กง
ชี่กง (Qigong) เป็นการออกกำลังกายรูปแบบหนึ่ง โดยเน้นการควบคุมลมหายใจเข้าออก มีการเคลื่อนไหวที่นุ่มนวล เพื่อปลูกฝังและปรับสมดุลชี่ ชี่กงอีกแบบคือการ “การนวดชี่กง” เป็นการผสมผสานเทคนิคการนวดเข้ากับการฝังเข็ม กล่าวว่าถ้าสองอย่างร่วมกันจะทำให้มีอายุยืนยาว มีสุขภาพร่างกายแข็งแรง และห่างไกลจากโรคภัยไข้เจ็บ